Tìm hiểu nội dung Điều 113 BLTTHS năm 2015 về “Bắt bị can, bọ cáo để tạm giam”

Bắt bị can, bị cáo để tạm giam là bắt người đã bị khởi tố bị can hoặc đã có quyết định đưa vụ án ra xét xử nhằm ngăn chặn họ tiếp tục phạm tội, tạo điều kiện thuận cho việc điều tra, truy tố, xét xử và thi hành án hình sự. Đây là trường hợp bắt để phục vụ cho việc áp dụng biện pháp ngăn chặn tạm giam.

– Căn cứ bắt người: Mặc dù điều luật không quy định cụ thể trường hợp nào thì được bắt bị can, bị cáo, để tạm giam nhưng có thể hiểu rằng chỉ có thể bắt trong trường hợp này khi có hai điều kiện. Thứ nhất, người bị bắt phải là bị can hoặc là bị cáo; thứ hai, người bị bắt là để tạm giam, cần thiết phải tạm giam để đảm bảo cho việc điều tra, truy tố, xét xử.

– Thẩm quyền bắt người: Thủ trưởng, Phó thủ trưởng Cơ quan điều tra; Viện trưởng, Phó viện trưởng Viện kiểm soát; Chánh án, Phó chánh án và Hội đồng xét xử. Người đứng đầu các Cơ quan được giao nhiệm vụ thực hiện một số hoạt động điều tra không có thẩm quyền bắt bị can để tạm giam.

Khi cơ quan điều tra, Viện kiểm sát và Tòa án (Chánh án, phó Chánh án) thực hiện thẩm quyền thì phải ra lệnh bắt còn Hội đồng xét xử phải ra quyết định bắt. Lệnh bắt của Cơ quan điều tra phải được Viện kiểm sát cùng cấp phê chuẩn trước khi thi hành.

– Thủ tục bắt người: Người thi hành lệnh bắt phải đọc lệnh, quyết định; giải thích quyền và nghĩa vụ của người bị bắt và lập biên bản về việc bắt; giao lệnh cho người, quyết định cho người bị bắt. Việc thi hành các lệnh bắt nói chung và lệnh, quyết định bắt bị can, bị cáo để tạm giam nói riêng do cơ quan Công an thực hiện trong các giai đoạn tố tụng hình sự.

Nếu bắt người tại nơi cư trú hoặc nơi khác phải có đại diện chính quyền xã, phường, thị trấn và người khác chứng kiến. Người chứng kiến phải đảm bảo theo đúng quy định về người chứng kiến được quy định tại Điều 67 BLTTHS năm 2015. Nếu bắt người tại nơi người đó làm việc, học tập phải có đại diện cơ quan, tổ chức nơi người đó làm việc, học tập chứng kiến. Người đại diện chính quyền xã, phường, thị trấn phải đảm bảo đúng quy định về đại diện theo quy định của Luật Tổ chức hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân hay chỉ cần là công chức, viên chức thuộc chính quyền xã, phường thị trấn. Thực tế, khi BLTTHS năm 2003 đang có hiệu lực, đại diện chính quyền xã khi thi hành lệnh bắt thường là Trưởng công an xã. Theo tác giả, đã nói đến đại diện thì phải đảm bảo quy định của pháp luật về đại diện theo Luật Tổ chức hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân trong đó có thể là đại diện đương nhiên hoặc đại diện theo ủy quyền thường xuyên thì mới đúng.

Không được bắt người vào ban đêm nghĩa là không được bắt từ 22h tối hôm trước đến 6h sáng ngày hôm sau trừ trường hợp phạm tội bắt quả tang hoặc bắt người đang bị truy nã.

Quang Thắng